به نقل از «آنا»

شهید آوینی؛ مستندسازی که در میانه میدان بود

تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۸۹۷۸۸

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی خبرگزاری آنا، در بیست و یکمین روز از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ و در شرایطی که کشور درگیر شیوع ویروس کرونا و عوارض ناشی از آن بود، خبر برگزاری یک جلسه مجازی با حضور مقام معظم رهبری و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا» در رسانه‌ها منتشر شد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در این ارتباط تصویری که علاوه بر اعضای این ستاد، استانداران ۳۱ استان کشور نیز در آن حضور داشتند، عملکرد ملت و مسئولان را در این زمینه در ابعاد مختلف اجتماعی ـ فرهنگی، درمانی، بهداشتی، علمی، مدیریتی و خدماتی «حرکتی جهادی، عظیم و افتخارآمیز» خواندند و بر ثبت، بازخوانی و روایت هنرمندانه این تلاش و فداکاری ملی تأکید کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ایشان در بخشی از بیانات خود فرمودند: این هم یک مطالبه‌ی جدّی و یک آرزو است؛ ان‌شاءالله این آرزو برآورده بشود- کاش کسانی بتوانند مثل شهید آوینی این جهاد عظیم و عمومی را روایت کنند؛ همچنان که شهید آوینی با آن بیان شیرین و زیبا و اثرگذارِ خودش توانست جزئیّات جبهه را برای ما روایت بکند و آن را ماندگار بکند. کاش کسانی بتوانند این کار را بکنند؛ هم در گفتار و هم در نوشتار و هم در کار‌های هنری و نمایش‌ها و پدیده‌های هنری.

چنین تأکیدی بیش از هر چیز نشان دهنده اهمیت ثبت فعالیت‌های جهادی در زمینه مبارزه با شیوع ویروس کرونا، درمان مبتلایان توسط کادر درمانی، رسیدگی به خانواده‌های آسیب دیده و نیازمند، حمایت مادی و معنوی مردم از این فرایند و تلاش و جانفشانی مدافعان سلامت بود. در این فرایند هم آثار نمایشی و داستانی و هم فیلم‌های مستندنقشی انکارناپذیر داشت.

** حکایت مخاطب وفادار «روایت فتح»

در این میان، ایشان با آوردن نام شهید «سید مرتضی آوینی» به شکلی صریح مسیر پیش روی فعالان این عرصه اعم از فیلمسازان، نویسندگان و هنرمندان و مدیران فرهنگی را روشن کرد. علاقه رهبر معظم انقلاب به اندیشه و سبک فیلمسازی شهید آوینی البته مربوط به امروز و دیروز نیست و سابقه‌ای بسیار طولانی‌تر از آن چه می‌پنداریم دارد. سه دهه پیش و در شرایطی که سید مرتضی آوینی برای عموم مردم و حتی اغلب فیلمسازان و اهالی سینما و تلویزیون ناشناخته بود. حضرت آیت الله خامنه‌ای پیگیر کار‌ها و فعالیت‌های این مستندساز تلویزیون جمهوری اسلامی ایران بودند.

از اواسط دهه شصت پخش مجموعه مستند روایت فتح از تلویزیون سبک جدید از مستندسازی با محوریت دفاع مقدس و حضور رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد را به ارمغان آورد.

مهدی همایون‌فر به عنوان یکی از دوستان و همکاران شهید آوینی در آن سال‌ها با اشاره به دیدار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که آن روز‌ها رئیس جمهور بودند و سید مرتضی آوینی می‌گوید: فکر می‌کنم در تابستان سال ۶۵ بود که از دفتر ریاست‌جمهوری با من تماس گرفتند که رئیس‌جمهور می‌خواهند با اعضای گروه روایت فتح دیدار کنند. آن موقع ما را که حدود بیست نفر بودیم، کسی نمی‌شناخت. همه این‌ها باعث شد که آن تماس را جدی نگیریم. در کمتر از یک ماه از تماس اول، دوباره تماس گرفتند که رئیس‌جمهور شخصاً می‌خواهند با شما ملاقات کنند.

از عجایبی که ایشان در آن جلسه فرمودند و سال‌ها آوینی از آن یاد می‌کرد این بود که گفتند: «شب‌های جمعه که جلسه‌ی سران سه قوه است، به اعضای جلسه می‌گویم که، چون روایت فتح رأس ساعت ۹:۳۰ شروع می‌شود، یا جلسه را زودتر برگزار کنیم که با روایت فتح تداخل نداشته باشد یا بگذارید که من زودتر از جلسه خارج شوم.»

نکته‌ی دومی که از آن جلسه به یاد دارم این بود که آقا گفتند این قلم و صدایی که پخش می‌شود خیلی زیباست. متن‌ها را چه کسی می‌نویسد؟ از آنجایی که مرتضی خیلی تأکید داشت بر اینکه از باب اخلاص نگوییم این‌ها کار کیست، به ایشان گفتم: آقا اگر بخواهید من بچه‌ها را به شما معرفی می‌کنم، ولی صاحب صدا و نویسنده می‌خواهند معرفی نشوند. آقا هم اصراری نکردند.

** ویژگی‌های مستندسازی به سبک شهید آوینی

اولین مستند جدی سید مرتضی آوینی درباره سیل خوزستان در سال ۱۳۵۸ است که نسخه‌ای از آن باقی نمانده است. «خان گزیده‌ها» عنوان دومین مجموعه مستند آوینی است که البته فیلم‌های باقی‌مانده از آن نیز کیفیت چندانی ندارد و هفت سال پس از شهادت آوینی در سال ۱۳۷۹ از آرشیو تلویزیون به دست آمد.
ماجرای مستند خان گزیده‌ها در روستا‌های شهرستان‌های فیروزآباد، آباده و جهرم در استان فارس می‌گذرد و درباره ظلم خوانین این منطقه، علیه روستاییان است. بخش عمده فیلم بیان سختی‌ها ومصائب روستائیان در زمان سیطره خان‌ها بر آنان است.

«شش روز در ترکمن صحرا» نیز مستندی درباره غائله خلق ترکمن در منطقه ترکمن صحرا است. اما مهم‌ترین مجموعه مستندی که شهید آوینی با آن شناخته می‌شود مجموعه مشهور روایت فتح است. شهید آوینی در روایت فتح نگاهی بدون‌واسطه با دفاع رزمندگان اسلام از این آب و خاک دارد. او نه اسیر فرم می‌شود و نه آن را فدای پیام‌های متعالی فیلم می‌کند.

از سوی دیگر، به‌روز بودن و شناخت مقتضیات زمانه نیز از دیگر ویژگی‌های فیلمسازی شهید آوینی است. او در بحبوحه شدت یافتن عملیات رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، وقت خود را صرف پژوهش و تحقیق طولانی نکرده و با گروهی محدود دل به آوردگاه نبرد و بطن ماجرا می‌زند. این زمان‌شناسی باعث شده تا مستند‌های شهید آوینی در هر مقطع زمانی برای بیننده تازگی داشته باشد و زوایای مختلفی از سختی‌های حضور در جبهه‌های نبرد و فداکاری رزمندگان اسلام را به نمایش بگذارد.

برای آوینی دوربین و میکروفون نه یک ابزار که رفیقی همراه است؛ بنابراین تکنیک به نفع ثبت حقیقت عقب‌نشینی می‌کند هرچند روایت فتح هیچ‌گاه از تکنیک خالی نبود. اما آنچه مهم است اسیرنشدن فیلمساز در گرداب تکنیک است. از طرف دیگر آوینی همچنان به قدرت نفوذ کلام و متن آگاه است و در مستند‌های خوداز متن‌های جذابی که با قلم خودبه نگارش درآورده به عنوان مکملی مؤثر برای رویات تصویری بهره می‌برد.

حضور فعالانه و مخلصانه در میدان، روایت صمیمی و بدون واسطه از وقایع، به‌روز بودن، توجه به تکنیک در عین اسیر آن نشدن و توجه به جزئیاتی که گاه از چشم دوربین و فیلمساز دور می‌ماند از جمله ویژگی‌های سبک مستندسازی شهید آوینی بود. در سه سال گذشته و در جریان درگیر شدن بخش‌های مختلف جامعه با پدیده کرونا، ثبت و پرداخته هنرمندانه به ماجرای کرونا مورد توجه فیلمسازان عرصه مستند قرار گرفت. روندی که بستر تولید مستند‌هایی تأثیرگذار و ماندگار از جنس «روایت فتح» را فراهم کرد. بخشی از این آثر علاوه بر در نمایش در رسانه ملی در جشنواره سینما حقیقت و سایر جشنواره‌های سینمای نیز به نمایش درآمده و موفق به کسب جایزه شدند. به این ترتیب این روایت‌های همدلی و مراقبت در زمانه سختی توانست باردیگر اهمیت مستندسازی سبک و سیاق سید شهیدان اهل قلم را یادآوری کند.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: سید مرتضی آوینی مستندسازی فیلم مستند جایزه شهید آوینی شهید آوینی روایت فتح سید مرتضی آوینی رزمندگان اسلام شهید آوینی روایت فتح

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۸۹۷۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رکورددار بالاترین پرواز با بالگرد در جهان به روایت آسمان غرب

هشتم اردیبهشت، سالروز شهادت قهرمانی است که رکوردار بالاترین پرواز با بالگرد در جهان است و محمد عسگری در فیلم سینمایی «آسمان غرب» که این روزها روی پرده سینما در حال اکران است، به روایت مقطع کوتاهی از زندگی او می‌‎‌پردازد؛ این کارگردان در گفت‌وگو با ایمنا از عشق به وطن شهید علی‌اکبر شیرودی می‌گوید.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از مازندران، این برای چندمین‌بار است که دیالوگ‌های طلایی میلاد کی‌مرام در نقش شهید شیرودی، تماشاگران را سر وجد آورده است «چه جوری وایسم و ببینم، خاکم رو دارند می‌گیرند، زن و بچه مردم رو می‌کشند، به ناموسمون دارند، تجاوز می‌کنند، نمی‌تونم، الان باید وایسیم و دفاع کنیم.»

جادوی سینما در روایت قهرمانان این بار هم مؤثر افتاده است و همه مجذوب فیلمی شده‌اند که به بازخوانی تحولات روزهای ابتدایی آغاز جنگ تحمیلی و نقش‌آفرینی خلبانان هوانیروز در دفاع از میهن تمرکز دارد.

در دو سه روز ابتدایی پس از حمله نیروهای بعث عراق به خاک ایران، علی‌اکبر شیرودی به همراه جمع اندکی از همراهانش در نیروی هوایی تن به دستورات بالا نمی‌دهد و ترجیح می‌دهد نسبت به آن تمرد کنند! همین تمرد از یک دستور نظامی، اما تأثیری شگرف بر ادامه تحولات جنگ می‌گذارد.

«آسمان غرب» تلاش کرده است تا این چند روز ملتهب را به تصویر درآورد و روایتی از قهرمانی را به تصویر بکشد که جانش را در راه وطن و مردمش فدا کرد و امروز کلمه شهید کنار نامش نصب شده است.

محمد عسگری، کارگردان این فیلم به دنبال روایت بزرگ‌مردی است که ستاره درخشان جنگ‌های کردستان نام گرفته بود و به گفته شهید «ولی‌الله فلاحی» رئیس وقت ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی: «ناجی غرب و فاتح گردنه‌ها و ارتفاعات آریا، بازی‌دراز، میمک، دشت ذهاب و پادگان ابوذر بود. او غیرممکن‌ها را ممکن ساخت.»

شهید شیرودی همچون آهن‌ربایی است که انسان‌ها را به خود جذب می‌کند

محمد عسگری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از مازندران درباره انتخاب موضوع فیلم‌نامه‌اش که درباره مقطع کوتاهی از زندگی شهید شیرودی است، می‌گوید: به لحاظ فنی برای هر کارگردانی جذاب است که در آسمان کارگردانی کند، حالا به واسطه هر چیزی که ممکن است یک هواپیما یا یک بالگرد باشد، اما در بخش دیگر، شیرودی یک شخصیت آهن‌رباگونه‌ای است که انسان را جذب خود می‌کند.

وی می‌افزاید: به‌ویژه در این دوره زمانه ما، اینکه یک نفری به‌خاطر غیرتی که به وطنش، خاکش، مردمش، ناموسش، خانواده‌اش، نظامش و هر آنچه فکر می‌کنید دارد، در موضوعاتی گنجانده می‌شود که آدمی دادخواه و عدالت‌خواه باشد تا پشت مردمش باشد و این روحیه برای من روحیه جذابی است؛ اینکه وجوه اصلی یک قهرمان را در خود دارد.

کارگردان آسمان غرب با بیان اینکه این دلایل موجب انتخاب این شخصیت شد، ادامه می‌دهد: زمانی که دیدم سوژه مناسبی است، آن را انتخاب کردم، ضمن اینکه برهه زمانی که به آن در فیلمنامه پرداختم، همچون خورشیدی دیدم که به واسطه عمل آن‌ها می‌درخشید، اما گذر زمان روی آن سایه انداخته بود.

عسگری اضافه می‌کند: رخداد دراماتیک و حماسه‌گونه‌ای که در روزهای ابتدای جنگ انجام می‌دهند و ارتش سازمان درستی نداشت و سپاه تازه داشت، شکل و قوت می‌گرفت و این ماجرا موجب می‌شود تا شرایط ویژه‌ای پیدا کند و این‌ها باعث می‌شود تا بتواند مرا برای ساخت موضوعی جذب کند که انجام هم شد.

آسمان غرب، نمونه‌ای از تمام آسمان ایران است

کارگردان نامی چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر با اشاره به شناختش از شهید شیرودی قبل از آغاز ساخت فیلم می‌گوید: اطلاعاتم در این مورد شهید، اطلاعات محدودی بود که دیگران هم دارند، اما آنچه در ساخت این فیلم کمک کرد، گفت‌وگوهای میدانی با هم‌رزمان شهید بود، ضمن اینکه مطالعات و اتفاقاتی که در آن برهه از زمان رخ داد، بخشی از ساخت فیلم‌نامه بوده است.

وی می‌افزاید: حضور میدانی در سرپل ذهاب، پادگان ابوذر و اتفاقات آنجا، همچنین گفت‌وگو با روستاییانی که در آن دوران از زمان و اینکه چرا آن کارها را در آنجا انجام داد، موجب شد تا فیلم‌نامه نوشته شود و به این شهید جذب شوم.

کارگردان نخستین فیلم حوزه مقاومت به نام «اتاقک گلی» درباره انتخاب فیلم دومش به نام آسمان غرب می‌گوید: دلیل این نام به این خاطر بود که این موضوع در غرب کشور اتفاق افتاد و در آسمان، البته آسمان غرب نمونه‌ای از تمام آسمان ایران است و معطوف به غرب کشور نیست، به‌طور قطع در جنوب کشور هم همین‌طور بوده است، به‌هرحال ما قهرمانانی را داریم که خلبان هستند و قهرمانی آن‌ها در آسمان بوده است، حالا چه خلبان هواپیمای جنگی، بالگرد یا سایر که در روزهای جنگ مأموریت‌های و پروازهای خاص و خطیر خودشان را داشتند.

عسگری با اشاره به استقبال مردم از اکران این فیلم روی پرده‌های سینما ادامه می‌دهد: اشتباهی در فیلم‌های ما اتفاق افتاده است و آن این است که عنوانی روی فیلمی گذاشته می‌شود، به‌طور مثال عنوان شیرودی یا قهرمان به‌عنوان یک شخصیت کشوری یعنی زندگی او، در صورتی که در این فیلم این‌طور نیست، این فیلم رخدادی از روزهای نخست جنگ است که بر حسب اتفاق علی‌اکبر شیرودی قهرمان آن روزها بود، به‌خاطر همین برخی می‌گویند که چرا معنویات شیرودی را نشان ندادید؟، در واقع اشتباه محض است که بخواهیم در ۱۰۰ دقیقه تمام آنچه که شهید شیرودی بوده است را به نمایش درآوریم.

وی اضافه می‌کند: در این فیلم جنگندگی یا همان غیرت به وطن و جوهر انسانیت و اخلاق شهید شیرودی به نمایش در آمده است؛ شخصیتی که قهرمان ما در برهه‌ای از زمان بوده است و بزرگان از او به عنوان «مالک اشتر» زمانه نام می‌برند و به‌خاطر سلحشوری و جنگندگی او بوده است.

علاقه شهید شیرودی به حضرت امام راحل

کارگردان آسمان غرب ادامه می‌دهد: نکته نخست درباره روایت این فیلم سلحشوری، جنگندگی و قصه این سلحشوری‌ها در آن دوره بوده است و نکته دیگر در مورد معنویات و خانواده شیرودی است؛ شما به عنوان یک فیلم‌نامه‌نویس به یک زاویه‌ای نگاه می‌کنید و آن شخصیت و جوهره شیرودی محسوب می‌شود و آن ویژگی برای جوان و نوجوان امروزی ملاک است و این قهرمان شجاع را دوست دارد، شما می‌خواهید آن را به جوان امروز نشان دهید، بنابراین باید آن را به زبان روز به جوان امروز رساند.

وی تاکید می‌کند: به عنوان مثال شهید شیرودی در جایی در این فیلم به امام و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایمان دارد؛ ابزار شیرودی بالگرد است؛ عکس امام را به آن می‌چسباند و به آن آهن بی‌خاصیت به لحاظ مفهومی جان می‌دهد و این همان زبان سینماست که سبب می‌شود نوجوان و جوان سینما را دوست بدارد.

عسگری با بیان اینکه با حضور در بعضی از اکران‌های فیلم در سینماها می‌بینیم که نوجوان و جوان با صوت و سرافرازی شیفته شیرودی می‌شوند و این نشانه خوب از نوع ارتباط جوان امروز با این قهرمانان است، می‌گوید: مطمئناً در یک فیلم ۱۰۰ دقیقه‌ای نمی‌توان تمام وجوه یک شخصیت مهم را مطرح کرد، شخصیتی که زمانی که خبر شهادتش به حضرت امام (ره) رسید، ایشان به فکر فرو رفتند و با اینکه درباره همه شهدا می‌گفتند خدا آن‌ها را بیامرزد، اما درباره شهید شیرودی گفتند که او آمرزیده است، یا مقام معظم رهبری درباره این بزرگ‌مرد فرمودند که شیرودی، اولین نظامی بود که به او اقتدا کردم.

کد خبر 748225